Bitcoin Lightning Network (LN) nedir?

Bitcoin fiyatının 2017 senesinde 20,000 USD ile zirve yapmasından sonra yüksek transfer ücretleri nedeniyle işlem başına maliyeti önemli ölçüde düşürmek ilk amaç oldu. Bu doğrultuda Bitcoin Lightning Network dediğimiz ana ağ üzerine çevirimdışı (ağ-dışı) işleyen yeni bir katman ortaya çıktı. Her ne kadar 2017 yılında ortaya atılsa da önemi ve işlevi Boğa Sezonu ile daha iyi anlaşılabilmiştir. Peki ama bu yeni katman nedir, ne işe yarar, maliyeti nedir ve şekilde kullanılabilir gibi sorularınızın yanıtını içeriğimizde bulabilirsiniz.

Lighning Network (LN) nedir?

Özellikle biraz evvel de belirttiğim üzere, Bitcoin LN; ana ağın ölçeklenebilme sorunu, ve maliyetlerin ciddi oranda yükselmesinden dolayı geliştiricilerin kurtarıcı rolündeki kahramanı şeklinde tanımlanabilir. Peki ama tam olarak nedir? Aslında geliştiriciler ilk yola çıktıklarında Bitcoin ana ağının ölçeklenebilme sorunundan hareketle böyle bir çözüm geliştirdiler. Bunun anlamı ise; gündelik hayatta gerçekleştirdiğimiz tüm işlemlerin Bitcoin ana ağı üzerinde an be an kaydedilmesinin gerekmemesinden; ana ağ dışı işlem yapabilmeyi mümkün kılan katman olan Bitcoin LN geliştirildi. Böylelikle aynı zamanda saniyede 7 işlemden fazla işlem gerçekleştirmenin de önü açılmış oldu. Aslında her ne kadar ana ağ dışı işlemleri barındırıyor olsa dahi; Bitcoin ana ağ üzerinde kurulan bir katmandır aynı zamanda. Hem ölçeklenebilme hem de transfer işlem ücretindeki iyileşme sonucunda Bitcoin ile mikro ödemeler gerçekleştirebilmeyi mümkün kılar.

Peki ama Lightning Network nasıl çalışıyor?

Aslında işin bu kısmı teknik anlamda biraz karışık. Şu ana kadar sayısız ilgili okumalarda da aynı sonuca ulaştım; gerçek hayattan örnekle açıklamanın daha iyi olacağı. Dolayısıyla sizlere LN‘nin nasıl çalıştığını bir örnek üzerinden açıklamaya çalışacağım. Üniversite son sınıf öğrencisi Ahmet arkadaşları ile okul sonrası halı sahaya gidecektir. Ahmet halı sahayı başkaları alamasın diye halı saha sahibine 10 TL’yi Bitcoin ile kapora olarak vermek istemektedir. Fakat sorun şu ki Ahmet 10 TL kaporayı ana ağ üzerinden öderse, 10 TL’den daha fazla da işlem ücreti ödemek zorunda kalacaktır. Peki ama Ahmet’in bu durum için ana ağı kullanması gerekiyor mu? Çünkü Ahmet her hafta halı sahayı kullanmakta ve bu ciddi bir külfet olmaktadır. Ahmet de bu durumu çözmek için halı saha sahibiyle bir adet Lightning ağı (Network) açıyor. Böylelikle ortak bir hesap Bitcoin ana ağı dışında ama onun gözetiminde açılmış oluyor.

Ödeme nasıl gerçekleşir?

Aslında biraz önceki örnekte de görüldüğü üzere, taraflardan birinin açılan Lightning Network yani ağı kapatması ile işlem gerçekleşir ve herkes alması gerektiği ödemeyi alır. Fakat, bu ödemelerin her iki taraf tarafından da imzalanmış olması ve Bitcoin ana ağına gönderilmesi gerekmektedir. Böylelikle ana ağa gönderilen kopyada onlarca ödeme de olsa eğer bir hata yoksa tek bir kez işlenir. Dolayısıyla Ahmet tüm işlemler/transferler çiin tek bir işlem ücreti ödemiş olacak. Çok daha basit anlatmak gerekirse; gittiğimiz bir restoranda yaptığımız her ayrı sipariş için ayrı ayrı hesap ödemiyoruz doğru mu? En son kalkacağımız vakit hesap isteriz (hesap ilk gelişte restoran tarafından imzalanır/onaylanır; ardından biz kontrol ederiz/imzalarız) sonrasında da ödemeyi tek sefer bütün olarak yaparız. Bitcoin LN katmanı sayesinde ana ağ ciddi bir yükten de kurtulmuş oluyor. Zira artık sadece 2 işlem gerçekleşiyor; açma emri ve kapama emri. Her iki tarafın da söz konusu işlemlerde şahit olması ağın ana güvenliğini de arttırmaktadır. Zira son bakiye kapsamında herkes istediği an ortak LN’ı son bakiye ile sonuçlandırabilir.

Her seferinde farklı Lightning Network mu kurmalı?

Aslında öyle değil. Biraz evvelki örnek üzerinden devam edecek olursak; Ahmet yerine kaporayı Selim’in LN ile ödemeyi istediğini varsayalım. Bu durumda yeni bir ağ kurmanın hiçbir gereği yok. Selim daha önce Ahmet ve halı saha yönetimi tarafından açılan LN üzerinden ödeme gerçekleştirebilir. Fakat göz önünde tutulması gereken husus cüzdanda yeterli kadar teminatın olması gerektiğidir. Böylelikle taraflardan birinin olası mağduriyetinin de önünde geçilmiş olacaktır.

Bitcoin LN nasıl kullanılır; ödeme nasıl alınır-gönderilir?

Neden-Sonuç?

Günümüz Dağıtık Ağ Yapısına (DLT) sahip yapıların ana eleştirilerinden biri ölçeklebilirlik noktasında sorun olmasıdır. Bitcoin ana ağında yer alan ölçeklenebilirlik sorunu da gerçekleştirilebilecek işlem sayısının sınırlı yapıda olmasından gelmektedir. Her bloğun 1MB ile sınırlandırılmış olmasından dolayı transfer işlem ücretleri arttığı gibi aynı zamanda transfer işleminin gerçekleşmesi için gereken süre de önemli ölçüde uzamaktadır.

Visa an itibariyle ortalama 5,000 işlemi tek saniyede gerçekleştirebiliyorken Bitcoin ana ağında ise saniyede 7 işlem gerçekleşebiliyor. Not etmekte fayda var ki Visa yapısı gereği saniyede 65,000 işlem sayısına dek ulaşabiliyor.

İşte bu sorun kullanıcı ve yatırımcılar için ciddi bir sorun haline gelmeye başladı. Özellikle 2017’de 50$’ı geçen transfer ücretleri yüzünden ağ küçük işlemler için kullanılamaz hale gelmişti.

Lightning Network ie birlikte Bitcoin‘in ölçeklenebilirlik sorununu çözmesi ve üstesinden gelmesi tasarlanmıştır. Bu amaçla geliştiriciler son birkaç senedir daha işlevsel bir yapıya büründürmek için ciddi emek ortaya koymaktadır.