Rusya’dan devrim niteliğinde Bitcoin adımı: Batının hamlesi ne olacak?

• Rusya, önümüzdeki hafta kripto para ile sınır ötesi ödemeleri denemeye başlayacak.
  
• Son zamanlarda üst düzey Rus yetkililerinin açıklamaları, yasanın amacının yaptırımlara karşı koymak için kripto parayı kullanmak olduğunu gösteriyor.
  
• Yeni yasa, Rusya‘nın merkez bankasına “deneysel” bir düzeni denetleme yetkisi veriyor.

Rusya, uluslararası yaptırımları aşmak amacıyla gelecek hafta sınır ötesi kripto para ödemelerini denemeye başlayacak. Ancak, bu çabanın başarılı olup olmayacağı konusunda bazı politika ve hukuk uzmanları şüphelerini dile getirdi. Temmuz sonunda kabul edilen ve Başkan Vladimir Putin tarafından hızla onaylanan yasa, kripto paraların Rusya içinde yasal ödeme aracı olarak kullanılmasını yasaklamaya devam ediyor; bunun yerine kripto ile sınır ötesi ödemelere izin veriyor. Yasanın bu tür ödemeleri nasıl mümkün kılacağı belirsizliğini koruyor çünkü düzenleme, bu işlemler için net kurallar sunmuyor. Bunun yerine, Rusya‘nın Merkez Bankası’na “deneysel” bir düzeni denetleme yetkisi veriliyor.

Rusya‘nın ekonomisi, Ukrayna‘ya yönelik işgalinin ardından ABD ve diğer ülkeler tarafından uygulanan yaptırımlardan ağır bir şekilde etkilenmiş durumda. 2022 Şubat’tan bu yana Rusya, ABD, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği, Avustralya, Kanada ve Japonya‘dan toplam 16,500 yaptırıma maruz kaldı. Chainalysis’in soruşturma direktörü Valerie Kennedy, Rus hükümetinin bu yasaları geçirmesinin, Rusya’nın Batı yaptırımlarını aşma stratejisinin devamını işaret ettiğini belirtti.

AB’den Rusya’ya yönelik sert yaptırımlar!

AB, Rusya‘nın toplam döviz rezervlerinin yaklaşık yarısının, yani 300 milyar euro (332 milyar dolar) değerindeki rezervlerin, Rus bankacılık sisteminin varlıklarının %70’inin dondurulduğunu açıkladı. Bazı Rus bankaları, uluslararası bankacılık mesajlaşma sistemi SWIFT‘ten çıkarıldı. SWIFT sistemi aracılığıyla ABD doları ve eurodan kaçınmanın zor olduğunu belirten Kennedy, bunun ikinci dereceden yaptırımlar riski yarattığını ekledi.

Yasa hakkında bazı detaylar, 1 Eylül’de uygulanacak olan yasanın günleri yaklaşırken ortaya çıktı. Yasa, “Rusya Federasyonu’nda dijital para dolaşımı sırasında… özel düzenlemeler… deneysel hukuki rejim programı tarafından belirlenebilir” diyor. Bu rejim hala geliştirilme aşamasında. Merkez Bankası, düzenlemeyi tamamlamadan önce yerel paydaşların önerilerini değerlendirecek. Kick Ecosystem‘in kurucusu ve CEO’su Anti Danilevski, Merkez Bankası’nın önerileri değerlendirip uygulayıp uygulamayacağına karar vereceğini belirtti.

Rusya’ya kripto parar platformları gelecek mi?

Bloomberg, Rusya’nın ödeme testleri sırasında ruble ve kripto para arasında geçiş yapmak için Ulusal Ödeme Kartı Sistemini kullanmayı planladığını bildirdi. Bu sistem, halihazırda bankalararası ödeme ve diğer işlevler için altyapıya sahip ve Merkez Bankası tarafından tamamen düzenlenmiş durumda. Testler başarılı olursa, Rusya’nın Moskova Borsası ve St. Petersburg Döviz Borsası’na önümüzdeki yıl kripto platformları kurma izni verebileceği belirtildi.

Moskova’daki Özel Hukuk Araştırma Merkezi’nden doçent Ivan Chuprunov, deneysel düzenlemenin “tam parametrelerinin net olmadığını” çünkü henüz yayımlanmadığını söyledi, ancak “Merkez Bankası’nın yakında bazı rehberlik yayınlayacağını” tahmin ediyor. Yasa ayrıca Merkez Bankası’na bu testleri denetlemenin nasıl olacağını her zaman değiştirme yetkisi veriyor. Yasa, “dijital para ile yapılan işlemlerde Federal Kanun’un bazı bölümlerinin hariç tutulabileceğini veya değiştirilebileceğini” belirtiyor.

Yasa, kripto varlıklar veya iş yapacak işletmelere uygulanan kuralları net bir şekilde belirtmiyor çünkü Merkez Bankası, hangi şirketlerin deneyime katılacağını belirleyecek. Yasa, tam olarak ne amaçladığını belirtmemekle birlikte, Rusya‘nın üst düzey yetkilileri son dönemde kripto paraları yaptırımlara karşı bir araç olarak kullanmayı hedeflediklerini dile getirdi. Putin, 17 Temmuz 2024’teki bir ekonomik toplantıda Rusya’nın bu fırsatı kaçırmaması gerektiğini ve kripto için hızlıca bir “hukuki çerçeve” oluşturması gerektiğini belirtti. Yasa tasarısının yazarlarından biri, Rusya’nın kripto paraları “öncelikle yaptırımları aşmak için bir araç” olarak gördüğünü söyledi. Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, bu nedenle kripto konusunda “tavrımızı yumuşattıklarını” belirtti.

Deneysel uygulamanın merkezileştirilmiş belirsizlikleri devam ediyor. Bu düzenleme, Merkez Bankası’na herhangi bir kurulu oluşturma ve seçme yetkisi veren ilk global örnek olarak görülüyor. RAND araştırma kuruluşundan politika araştırmacısı Jim Mignano, Merkez Bankası’na dijital para işlemleri için bir elektronik platform oluşturma ve faaliyetleri izleme yetkisi verilmesinin kontrolün merkezileştirilmesi anlamına geldiğini belirtti.

Yasa, dinamik kural belirleme imkânı sunduğu için, jeopolitik gelişmelerin veya yeni yaptırımların Rusya hükümeti ve Merkez Bankası’nı yasayı zaman zaman değiştirmeye yönlendirebileceğini öngörmek zor. CIS London’ın yönetici ortağı Svetlana London, 18 yıldır Rus hukuku ile ilgilendiğini belirterek, “Deneysel” kelimesini bir yasa taslağında hatırlamadığını ve etiketine bakarak yasanın nasıl çalışacağını anlamanın zor olduğunu söyledi. Danilevski, yasanın Merkez Bankası’na bir deneysel hukuki rejim (ELR) oluşturma yetkisi verdiğini ancak mevcut haliyle ELR’nin “etkili bir şekilde çalışmayacağını” ve “pratik uygulama” için “önemli ölçüde iyileştirilmesi gerektiğini” belirtti.

Yasanın nasıl uygulanacağı konusunda Rusya’nın ne kadar bilgi vereceği de belirsiz. Merkez Bankası Başkanı Nabiullina ile birlikte Moskova’daki etkinlikte bulunan VTB’nin başkanı Andrei Kostin, bu tür yasaların uygulanmasının “devlet sırrı” olması gerektiğini çünkü ABD büyükelçiliğinde birilerinin her ifadeyi not aldığını ve Batı’nın hızlı bir şekilde tepki vermesine izin verdiğini belirtti.

Mignano, Rusya’nın yaptırımları başarılı bir şekilde aşmasının, “daha agresif uygulama önlemleri veya yeni yaptırım türlerini” tetikleyebileceğini söyledi. Bu tehditlerden biri, ikinci dereceden yaptırımlar. Geçen ay yasa geçtikten sonra, Nabiullina Reuters’a, “İkinci dereceden yaptırımların risklerinin arttığını, bunun ithalat ödemelerini zorlaştırdığını ve geniş bir ürün yelpazesini etkilediğini” söyledi. TRM Labs’ın Avrupa, Orta Doğu ve Asya’dan kıdemli politika danışmanı Isabella Chase, “Kripto varlıklar geleneksel finansal sistemin dışında yaşayabilir ve hareket edebilir, ancak bu faaliyetler izlenebilir ve takip edilebilir; bu da Batılı hükümetlerin işlemleri yeni ve yenilikçi yollarla takip etmesine ve soruşturmasına olanak tanır” dedi.

Yasanın amacına rağmen, uzmanlar yabancı ortakların kripto aracılığıyla işlem yapıp yapmayacağı konusunda şüphelerini dile getirdi. Kennedy, kripto piyasalarının böyle bir kaçışı “kitlesel olarak” destekleyecek likiditeye sahip olmadığını, bunun “kripto varlıklarının fiyatlarını çökertmeye” veya “blok zinciri gözlemcilerinin dikkatini çekmeye” yol açabileceğini belirtti. Bu tür bir kaçışın “diğer para aklama biçimleri” gibi görüneceğini, yani küçük miktarlarda kripto varlığın “yavaşça nakde dönüştürme noktalarına” taşınacağını öngördü. Mignano, bu sorunun Rusya’nın “daha fazla çalışma yapmasını” gerektirebileceğini, yani karşı tarafları kripto tabanlı işlemlere katılmaları için “ekonomik veya siyasi teşvikler” sunması gerekebileceğini ifade etti.