Movement Labs’ta Piyasa Yapıcılık Skandalı: Rushi Manche Görevden Uzaklaştırıldı, $Move %23 Değer Kaybetti!
MOVE token skandalı, Rentech’in manipülatif hamleleri ve yönetişim zafiyetleri sonucu Rushi Manche’nin görevden alınmasıyla sonuçlanarak sektörde derin bir güven krizine yol açtı.
- Movement Labs, MOVE token piyasasındaki büyük satış skandalı sonrası kurucu ortak Rushi Manche’yi görevden uzaklaştırdı.
- Skandalın merkezinde, “Web3Port’un alt kuruluşu” gibi lanse edilen ancak dijital varlığı dahi bulunmayan Rentech adlı piyasa yapıcının MOVE arzının %5’ini kontrol ederek fiyatı manipüle ettiği iddiaları yer alıyor.
- Binance‘in yaptığı tespitler ve Coinbase’in token listelemesini askıya alma kararı, olayın ciddiyetini ortaya koyarken, olay kripto dünyasında yönetişim eksiklikleri ve şeffaflık sorunlarını tekrar gündeme getirdi.
Ethereum ağı üzerinde geliştirilmekte olan katman-2 projesi Movement Labs, kurucu ortağı Rushi Manche’in geçici olarak görevden uzaklaştırıldığını duyurdu. Bu karar, MOVE token’la ilgili skandal niteliğindeki bir piyasa yapıcılığı anlaşmasının ortaya çıkmasının ardından alındı. Şirket kaynaklarına göre, sorunun merkezinde Rentech adlı gizemli bir aracının yer aldığı iddia ediliyor. Rentech, Web3Port firmasının bir alt kuruluşu gibi tanıtılarak Movement Labs’la bir piyasa yapıcısı sözleşmesi imzalamış, ancak token lansmanını takip eden ilk günlerde 66 milyon MOVE token’ı hızla elden çıkarmıştı. Bu işlem, MOVE fiyatında anlık bir çöküşe yol açtı ve olay, önce Binance’ın ilgili piyasa yapıcısını platformundan men etmesi, ardından Coinbase’in MOVE işlem çiftini askıya almasıyla krize dönüştü.
Skandal, kripto piyasalarında şeffaflık, güvenilirlik ve manipülasyon riskleri gibi temel sorunları yeniden gündeme getirirken, sektörde geniş çaplı güven kaybı endişelerine yol açtı. Aşağıdaki bölümlerde olayın kronolojisi, teknik yansımaları, etik açmazları ve kripto ekosistemi üzerindeki muhtemel sonuçları ayrıntılı şekilde irdeliyoruz.
Gelişmelerin Kronolojisi
- Aralık 2024: Movement Labs, katman-2 ağı olarak tasarlanan blockchain’inin ana ağı (mainnet beta) ve MOVE token’ını piyasaya sürdü. Lansman esnasında, Rentech adlı bir aracı kurumun Web3Port firması aracılığıyla token piyasasını desteklemesi bekleniyordu.
- Lansmanı Takip Eden Günler: Sızan iç belgelere göre, Rentech’e önceden tahsis edilen dolaşımdaki token arzının %5’inden fazlası—yaklaşık 66 milyon adet MOVE—Rentech hesabına aktarıldı. Ancak Rentech, birkaç gün içinde bu tüm tokenları karaborsada elden çıkardı. Bu ani satış %20 civarında bir fiyat düşüşü yarattı. Rentech’in hareketleri o dönemde kamuoyuna yansımadı; işlem kayıtları standart bir piyasa yapıcılığa benzetilerek perde arkası bırakıldı.
- Ocak – Mart 2025: MOVE fiyatı istikrarsız bir seyir izledi. Mart ayında Binance, gelen şikayetler üzerine olayı araştırdı. Binance’tan yapılan açıklamaya göre, Web3Port’a bağlı olduğu düşünülen piyasa yapıcının (genellikle Rentech’e işaret ediliyor) hareketleri incelemeye alındı. Binance, söz konusu piyasa yapıcısını platformdan men edip, elinde tuttuğu karı dondurduğunu bildirdi. Aynı dönemde Movement Network Foundation da sorumluluk alarak bu şirketle ilişkisini kesti ve token piyasasını desteklemek için 38 milyon USDT değerinde bir geri alım (buyback) programı başlattı.
- Nisan 2025: Movement Network, olayın şeffaflığı için üçüncü taraf bir denetim başlattı. Bağımsız siber güvenlik firması Groom Lake, 21 Nisan 2025 tarihinde soruşturmayı devraldı ve proje içi yönetişim mekanizmaları ile piyasa yapıcısı anlaşmalarını mercek altına aldı. Bu açıklama, MOVE token üzerinde ayrıca bir gölge gibi etki yaratarak fiyatı daha da aşağı çekti.
- 1 Mayıs 2025: Coinbase, token listeleme kriterlerini yeniden değerlendirip, MOVE token işlemlerinin 15 Mayıs 2025 tarihinden itibaren askıya alınacağını duyurdu. Coinbase duyurusuna göre MOVE’un piyasa yapısında artık listeleme standartlarını karşılamadığı belirlendi. Bu gelişme üzerine MOVE fiyatı anlık %20 civarında düşerek yaklaşık 0,18$ seviyelerine geriledi. Coinbase ayrıca işlem emir defterini “sadece limit emri” moduna geçirdi; yani yatırımcılar sadece limit emir girebildi, piyasa emirleri kapatıldı.
- 2 Mayıs 2025: Movement Labs, Twitter (X) üzerinden yaptığı paylaşımda kurucu ortak Rushi Manche’in geçici olarak askıya alındığını açıkladı. Şirket açıklamasında bu adımın, Groom Lake tarafından yürütülen inceleme devam ederken “süregelen olaylar” nedeniyle alındığı belirtildi. Aynı gün basına sızan iç bilgilere göre, şirkette hukuk ekibi daha önce Rentech anlaşmasına ilişkin “derinden problemli” uyarılar yapmış, ancak bu itirazlar yönetim tarafından göz ardı edilmişti. Manche’in görevden uzaklaştırılması, olayın iç soruşturmanın sonuna kadar sürdürülmesi kararının bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Şu aşamada şirket yönetimi, hem olayın detaylarını netleştirmeyi hem de projenin itibarını korumayı amaçladığını belirtiyor.
Teknik Analiz
MOVE token’ın fiyat grafikleri ve arz yapısı, yaşanan krizin izlerini bariz biçimde gösteriyor. Yılbaşından bu yana MOVE, yatırımcı duyarlılığı azaldıkça yaklaşık %80 değer kaybı yaşadı ve Mayıs 2025 itibarıyla tarihinin en düşük seviyelerini gördü. Coinbase duyurusunun ardından ise token fiyatı bir günde daha %20 kadar gerileyip 0,18$ civarına indi; birkaç gün içinde ise sınırlı da olsa 0,20$’a toparlandı. Bu seviye, lansman fiyatının oldukça altındaydı. Uluslararası piyasa verileri, bu ani düşüşte iki temel faktörün etkili olduğunu işaret ediyor.
Birincisi, likidite baskısı ve panik satışlar. MOVE nispeten yeni bir token olduğu için toplam dolaşımdaki arzı büyük oranda idare edilebiliyor. Rentech aracılığıyla yapılan büyük satışlar, piyasayı normale göre çok daha fazla token ile bir anda doldurdu ve likiditeyi tüketti. Kripto para borsaları, tutarsız alım-satım modellerinin “makro-şok” etkisi yarattığını belirtti. Teknik grafiklerde bu anlık likidite açığı, ani hacim artışıyla birlikte derin kırılmalara yol açtı.
İkincisi, arz yapısındaki merkeziyetçilik. İç anlaşmalara göre Rentech, MOVE tokenlarının neredeyse yarısına tek taraflı kontrol ediyordu. Yani piyasadaki alım-satım dengesi, teorideki merkezsiz dağılımdan tamamen sapmıştı. Bir kurumsal kaynağa göre, Rentech’e tek seferde “yatırılsın” denilen miktar, dolaşımdaki arzın %5’inden fazla idi. Bu anormal yapı, projenin tam merkeziyetsizliğe dayalı vizyonuyla çelişiyordu. Uzmanlar, bu kadar büyük bir arzın tek elde toplanmasının ve sözleşmedeki “5 milyar dolarlık toplam değer” (FDV) şartının fiyat manipülasyonuna açık bir senaryo oluşturduğuna dikkat çekiyorlar. Örneğin bir ön çalışmada, sözleşmede FDV 5 milyar dolara ulaştığında Rentech’in tokenları serbestçe satıp kârı paylaşabileceği şartlar bulunuyordu. Bu, hareketli grafikte görülen yükseliş-periyotlarının aslında yapay değerlemeleri desteklediği, ardından perakende satışlarla çöküşe dönüştüğü anlamına geliyordu.
Sonuç olarak, MOVE token’ın teknik gidişatı dengeli bir yükseliş trendinden ziyade ani düşüş-düzeltme dalgaları içeriyor. Grafikler, yıl boyunca ardışık alçalan tepeler oluşturdu; likidite, büyük satışlarla defalarca emildi. Token piyasasındaki bu “etkisiz dağıtım” ve değişken piyasa hareketleri, profesyonel yatırımcılar açısından ciddi bir risk unsuru olarak görülüyor. Zira benzer token’larda yaşanan manipülasyonlar, daha küçük hacimli projelerde büyük zararlar yaratabiliyor. Bir kripto danışmanı, MOVE’un bu haliyle tüm zamanların en düşük seviyelerini gördüğünü; toparlanma için kapsamlı likidite önlemleri gerektiğini belirtiyor. Movement Labs ise bu amaçla 38 milyon USDT’lik stratejik rezerv oluşturduğunu açıkladı, ancak piyasaya ilk etkisi fiyatı sabitlemek yerine halen belirsizlik atmosferinin sürmesine neden oldu.
Etik Değerlendirme
Olayın temelinde, kötü niyetli ya da şeffaf olmayan piyasa yapıcılığı anlaşmaları ve yetersiz yönetişim yatar. İç denetim kayıtlarına göre, Movement Labs’in hukuk danışmanları Rentech ile yapılan sözleşmeye “dünyanın gördüğü en kötü anlaşmalardan biri” benzeri ifadelerle karşı çıkmış, çıkar çatışması risklerini dile getirmişti. Buna rağmen yönetim, bu anlaşmayı ısrarla onaylamış görünüyor. Bu durum, proje içinde yönetişim zafiyetini işaret ediyor. Şirket bünyesinde farklı görüşlerin bastırılması, hukuk uyarılarına rağmen yüksek riskli bir yapının kabul edilmesi, “kontrol mekanizmalarının aşılması” anlamına gelir.
Rentech anlaşması ayrıca bariz çıkar çatışmalarını da içermekteydi. Belgelere göre Rentech, hem Web3Port’un alt yüklenicisi gibi tanıtılıp hem de Movement vakfının temsilcisi rolünü üstlenerek hareket etti. Yani anlaşmayı devrettiği iki taraf arasında aracı olurken, bir yandan da kendisi tek taraflı kontrol sağladı. Bu açık çatışma, projenin adil token dağılımı ilkeleriyle ters düşüyor. Kripto endüstrisi uzmanları, bu tür merkezi anlaşmaların tipik proje hedeflerinden uzakta, fiyatları yapay şişirme veya düşürme amacıyla kullanılacağını vurguluyor.
Muhalif görüşlerin öne sürdüğü bir diğer soru da, proje içindeki kişilerin rolü. Lansman aşamasında Movement Labs’a danışmanlık yapan bazı kripto figürlerinin, piyasa yapıcı anlaşmasında rol oynamış olabileceği iddia ediliyor. Örneğin, Zebec protokolü kurucusu Sam Thapaliya’nın bu süreçte adı geçmiş, hatta “gizli üçüncü kurucu” şeklinde bir sıfatla anılmıştı. Thapaliya ise bu iddiaları reddedip projede resmi bir görev veya hisse almadığını belirtti. Kurucu ortak Manche ise olayın tüm yönlerini açıklayarak itibarını kurtarmak niyetinde olduğunu ifade etti. Bu açıklamalar, projenin şeffaf olmayan karar alma süreçleri yüzünden yatırımcı gözündeki itibarının ne kadar zarar gördüğünü gösteriyor.
Genel anlamda bu skandal, kripto para projelerinde “kontrolsüz arbiterlik” ve denetim zaaflarına dair ciddi soru işaretleri doğurdu. Her ne kadar şu anda resmî yetkililer bir suistimal tespit edip etmediklerini açıklamış değilse de, yatırımcılar anlaşmanın perde arkası için projeye güveni büyük ölçüde sarstı. Önde gelen bir analizde, bu olayın kripto endüstrisindeki şeffaflık ve bütünlüğü koruma konusunda eksiklikleri gözler önüne serdiği vurgulanıyor. Yani piyasa manipülasyonuna karşı daha sıkı önlemler alınması gerekliliği bir kez daha gündeme gelmiş oldu. Movement Labs bu amaçla bir süre önce de listeleme standartlarıyla ilgili bilgilendirme sözü vermişti, ancak yaşananlar, mevcut süreçlerin yetersiz kaldığını kanıtladı.
Sektörel Sonuçlar
Movement Labs skandalı, kripto para piyasasında güven krizini derinleştiren gelişmelerden biri olarak yorumlanıyor. Decrypt’ün haberine göre, Movement Labs en çok izlenen katman-2 projelerinden biri konumundaydı; bugün ise “serbest düşüşte” bir durumda. Bu durum, benzer vadideki projelere yatırım yapan veya yapacak yatırımcıların şüpheyle yaklaşmasına yol açabilir. Halihazırda volatile (oynak) olan kripto piyasasında, böyle skandallar belirsizlik algısını artırıp risk primini yükseltir.
Öte yandan, borsalar ve düzenleyici kurumlar açısından da dersler var. Coinbase’in MOVE kararında altı çizilen bir husus, token’ın artık liste kriterlerini karşılamadığı idi. Bu durum, borsaların listeledikleri varlıkları düzenli olarak gözden geçirme yükümlülüğünü hatırlatıyor. Benzer şekilde diğer büyük borsaların da portföylerindeki yeni projelere karşı tetikte olması beklenebilir. Nitekim Binance, geçmişte benzer incelemeler sonucu bir “oyla delist” süreci başlatmıştı. Yatırımcı tarafında ise, sektörde bu tür çalkantıların sıklaşması halinde daha sıkı risk yönetimi ve proje incelemesi yapılması gündeme gelecektir.
Sektörün geleceğine bakıldığında, bu olayın olumlu bir yansıması olarak şeffaflık ve denetim talepleri yükselecektir. Kripto varlıklarda manipülasyon vakalarının biriktirdiği toplumsal hafıza, projelerden üst düzey şeffaflık beklentisini güçlendiriyor. Örneğin uzmanlar, MOVE örneğinden yola çıkarak “iyi niyetli listelenen varlık sayısının ötesinde, yatırımcı korumasının artırılması” gerektiğini vurguluyor. Bu kapsamda, token anlaşmalarının açık biçimde yayımlanması, bağımsız denetim raporlarının alınması, yönetişim şemalarının sıkı tutulması gibi önlemler öne çıkacak. Sonuçta MOVE skandalı, kripto dünyasının hâlâ oturmamış denetim altyapısına sahip olduğunu ve bu tür risklerin sektör gelişimini baltalayabileceğini gösterdi.
Uyarı: Paylaşılan haberler, veri ve grafikler bilgi amaçlı olup yatırım tavsiyesi ya da danışmanlığı kapsamında değerlendirilemez. Bunun yanı sıra haber ve materyallerin al ya da sat yönünde bir telkinde bulunmak gibi bir işlevi ve misyonu da bulunmamaktadır. Kişilerin kişisel araştırma yapmaları kendi sorumlulukları olup, detaylı araştırmanın yatırım öncesi önemli bir şart olduğunu öneririz.
İçerik ve görseller YZ yardımıyla oluşturulmaktadır.
Ayrıca, kripto paraların doğası gereği yüksek risk barındırdığı göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir. Risksiz kazanç hiçbir sektörde olmadığı gibi, kripto paralar özelinde de yoktur.
